Jak określić wiek mebla: przewodnik po antykach

Czy zastanawialiście się kiedyś, jak to jest z tymi starymi meblami? Czy warto inwestować w meble z duszą, czy może lepiej postawić na nowoczesność? Jak odróżnić prawdziwy antyk od dobrej podróbki, która tylko udaje wiekową? I wreszcie, czy próba samodzielnego rozszyfrowania historii konkretnego mebla jest warta zachodu, czy może lepiej zdać się na oko wprawnego eksperta? Przygotowaliśmy dla Was przewodnik, który rozwieje wszelkie wątpliwości i pomoże Wam krok po kroku odkryć sekrety ukryte w starym drewnie.

Spis treści:

• Określanie wieku po stylu mebla
• Detale konstrukcyjne a wiek mebla
• Rodzaje drewna a epoki wykonania
• Techniki łączenia drewna i wiek mebla
• Ornamentyka i zdobienia a wiek antyku
• Elementy metalowe i ich znaczenie dla wieku
• Wykończenie i patyna wskazują wiek mebla
• Stare oznaczenia i sygnatury jako wskaźnik wieku
• Jak określić wiek mebla?

Na rynku krąży wiele nieprawdziwych historii o meblach i ich wartości. Poniższa tabela stanowi próbę uporządkowania i przedstawienia najważniejszych czynników wpływających na określenie wieku mebla:

Jak widać, analiza wieku mebla to prawdziwa łamigłówka, wymagająca spojrzenia na wiele elementów. Czyżby to było tak skomplikowane, jak odczytywanie starożytnych hieroglifów? Ależ skąd! Choć każdy mebel kryje swoją unikalną historię, pewne tropy są bardziej oczywiste, inne wymagają wprawnego oka. Na przykład, to, jak wygląda tył szafy, może nam powiedzieć więcej niż cała jej okazała fasada. W erze płyt MDF i masowej produkcji, ręcznie strugane drewno na niewidocznych elementach starej komody to jak podpis artysty na obrazie – nie do przecenienia!

Określanie wieku po stylu mebla

Styl mebla to taki jego modowy manifest – mówi nam, z jakiego okresu pochodzi, jakimi trendami żyli jego twórcy i użytkownicy. Może się wydawać, że łatwo jest rozpoznać mebel barokowy po jego bogactwie i przepychu, czy biedermeier po elegancji i prostocie. Ale prawda jest taka, że granice między stylami bywały płynne, a niektóre epoki czerpały garściami z poprzednich, tworząc fascynujące hybrydy. Właśnie te niuanse czynią analizę stylu tak intrygującą.

Weźmy na przykład epokę eklektyzmu, która w XIX wieku była absolutnym hitem. Eklektycy zafascynowani byli przeszłością i mieszali style swobodnie, tworząc meble, które dziś mogą być prawdziwym wyzwaniem dla niejednego konesera. Stworzenie mebla w stylu eklektycznym mogło zająć kilka tygodni, a często łączono cechy neorenesansu z elementami neogotyku, co dziś daje nam unikalne i często bardzo dekoracyjne produkty.

Kiedy próbujemy datować mebel, warto przyjrzeć się jego proporcjom. Masywne, ciężkie formy często wskazują na wcześniejsze epoki, gdzie waga i solidność były cenione nade wszystko. Z kolei smuklejsze linie i bardziej wyszukane kształty mogą sugerować późniejsze okresy, kiedy liczyło się nie tylko użytkowanie, ale i estetyka, często inspirowana zmieniającymi się trendami w modzie i sztuce.

Warto również pamiętać o ewolucji gustów. To, co kiedyś było uważane za szczyt elegancji, dziś może wydawać się może nawet nieco przesadzone. Jednak właśnie ta zmienność gustów jest kluczem do zrozumienia, dlaczego meble z różnych epok tak bardzo się od siebie różnią. Od krągłości i ornamentyki baroku, przez symetrię i umiar klasycyzmu, po geometryczne formy art déco – każdy styl to osobna historia.

Detale konstrukcyjne a wiek mebla

Często krytycy sztuki i specjaliści od antyków powtarzają, że diabeł tkwi w szczegółach. Jeśli chodzi o określanie wieku mebla, to te "diabelskie" detale mogą być naszym największym sprzymierzeńcem. Chodzi tu przede wszystkim o te elementy mebla, które nie rzucają się w oczy na pierwszy rzut oka – tył szafy, spód szuflady, wewnętrzne części konstrukcji. Producenci zazwyczaj mniej dbali o wykończenie tych części, co dziś pozwala nam na precyzyjne datowanie.

Wyobraźmy sobie mebel z XVIII wieku. Często możemy spotkać się tam z nieheblowanymi deskami, które zachowały surową fakturę drewna. To świadczy o metodach produkcji tamtych czasów, kiedy prace stolarskie były czasochłonne i nie zawsze dążono do idealnego wykończenia powierzchni, które i tak miały pozostać ukryte. Dodatkowo, mogły być użyte również ręcznie robione gwoździe.

Zupełnie inaczej wyglądają późniejsze meble, choćby z końca XIX wieku. Tutaj możemy natknąć się na płyty meblowe, pilśnię, lub drewno idealnie wyszlifowane i polakierowane, nawet na niewidocznych powierzchniach. Ta dbałość o szczegóły, nawet tam, gdzie nikt ich nie zobaczy, może wskazywać na bardziej nowoczesne techniki produkcji i inne standardy jakości. Czasem takie meble mogły być produkowane w fabrykach, a nie w małych warsztatach.

Porównując te dwa podejścia, możemy zauważyć znaczącą różnicę w filozofii produkcji. Stare meble, nawet jeśli sprawiają wrażenie solidnych i ciężkich, były często tworzone z myślą o długowieczności i możliwości naprawy. Nowsze konstrukcje, choćby z XXI wieku, czasem bywają projektowane z myślą o łatwiejszym montażu i demontażu, a niekoniecznie o wieczności.

Kiedy więc oglądamy mebel, warto zadać sobie kilka pytań: czy spód szuflady jest wykończony tak samo jak blat? Czy tył szafy jest z surowego drewna, czy z płyty? Czy możemy dostrzec ślady ręcznej obróbki drewna? Odpowiedzi na te pytania mogą nam wiele powiedzieć o tym, jak stary jest nasz mebel i jak został wykonany.

Rodzaje drewna a epoki wykonania

Drewno, będące podstawowym budulcem mebli, samo w sobie może być cennym źródłem informacji o ich wieku. Różne gatunki drewna były popularne w różnych epokach, a ich dostępność, sposób obróbki i cena wpływały na to, jakie meble powstawały. Poznanie tych zależności to jak nauka języka, którym mówi samo drewno.

Dawniej, w XVII i XVIII wieku, dominowało drewno dębowe, cenione za swoją twardość, wytrzymałość i charakterystyczny wygląd. Stoły, szafy, komody wykonane z litego dębu to często oznaka mebla z tamtych czasów. Dąb był powszechnie dostępny i łatwy w obróbce, co czyniło go podstawowym surowcem dla mebli, często nawet tych bardzo zdobionych.

W późniejszych wiekach, na popularności zyskały inne gatunki drewna. Mahoń, importowany z tropikalnych krajów, stał się symbolem luksusu i elegancji w XVIII i XIX wieku, zwłaszcza w stylu angielskim i francuskim. Jego głęboki kolor i piękne usłojenie idealnie nadawały się do tworzenia stylowych mebli gabinetowych i reprezentacyjnych.

Orzech, ceniony za swoje bogate, ciemne usłojenie i łatwość w obróbce, był popularny w okresie Biedermeier. Tworzono z niego eleganckie, proste w formie meble, które do dziś zachwycają swoją subtelnością. W tamtych czasach dostępność gatunków drewna była również ograniczona, co wpływało na to, jakie materiały trafiały do warsztatów rzemieślniczych.

Nowsze meble, z XX i XXI wieku, często wykorzystują drewno sosnowe lub świerkowe, które jest tańsze i łatwiejsze w obróbce, ale też mniej trwałe. Popularne stały się również forniry, czyli cienkie płaty drogiego drewna naklejane na tańsze podłoże, co pozwalało na uzyskanie efektu luksusu przy niższych kosztach produkcji. Dostępność technologii obróbki drewna również ewoluowała i dziś możemy obserwować zastosowanie nowych materiałów.

Kiedy więc przyjrzymy się drewnu, z którego wykonany jest mebel, warto zastanowić się, czy jest to rodzaj drewna popularny w interesującej nas epoce. Czy to lite drewno, czy fornir? Jaki ma kolor, usłojenie, zapach? Te drobnostki mogą naprowadzić nas na trop wieku mebla.

Techniki łączenia drewna i wiek mebla

Sposób, w jaki drewno jest łączone, to kolejna tajemnica, którą możemy odkryć, by ustalić wiek mebla. Dawniej, kiedy nie było dostępu do nowoczesnych maszyn i klejów, rzemieślnicy musieli polegać na swojej zręczności i tradycyjnych metodach. Te techniki są jak odcisk palca rzemieślnika, mówiąc nam wiele o jego pochodzeniu.

Jedną z klasycznych technik, szczególnie widoczną w starszych meblach, są połączenia na tzw. jaskółczy ogon. Są to trapezowe wycięcia i wypustki, które zazębiają się ze sobą, tworząc niezwykle mocne i trwałe połączenie. Precyzja wykonania jaskółczych ogonów może wiele powiedzieć o umiejętnościach stolarza i epoce, w której mebel powstał. Piękne, ręcznie robione jaskółcze ogony są często świadectwem mebli z XVIII i XIX wieku.

W młodszych meblach, wykonanych w XX wieku, coraz częściej spotykamy się z połączeniami na kołki. Drewniane kołki, wbijane w uprzednio nawiercone otwory, zapewniają stabilność konstrukcji. Choć równie skuteczne, często wyglądają mniej finezyjnie niż klasyczne jaskółcze ogony. W tym przypadku, jakość wykonania otworów i dopasowanie kołków może zdradzić datę produkcji.

Obecnie, w produkcji mebli dominują połączenia na klej, wkręty i specjalne systemy montażowe, które pozwalają na szybkie i łatwe składanie mebli. Choć są wygodne i często niewidoczne, brak tradycyjnych metod łączenia może sugerować, że mamy do czynienia z meblem wykonanym w późniejszych czasach, lub że jest to współczesna replika.

Warto zwrócić uwagę również na sposób mocowania elementów, takich jak plecy szafy czy dna szuflad. W starszych meblach mogły być one przybijane małymi gwoździami, często z nierównymi łebkami, lub wsuwane w frezy. Nowsze metody to zazwyczaj wkręty, zszywki lub płyty mocowane na zatrzaski.

Analiza technik łączenia drewna to niczym detektywistyczna praca – szukamy śladów przeszłości, które pozwolą nam precyzyjnie określić wiek naszego mebla. To właśnie te niepozorne detale często zdradzają historię ukrytą w meblu.

Ślady użytkowania i autentyczność mebla

Czas, jak i codzienne użytkowanie, zostawia na meblach swój niepowtarzalny odcisk. Te ślady, często nazywane patyną, nie są wadą, a świadectwem historii. Autentyczne ślady użytkowania, wynikające z lat życia mebla, to coś zupełnie innego niż celowe postarzanie, które ma tylko wprowadzić w błąd. Rozróżnienie tych dwóch aspektów wymaga wprawnego oka i chwili refleksji.

Naturalna patyna, czyli subtelne przetarcia, przebarwienia czy drobne rysy powstałe w wyniku wieloletniego użytkowania, to jeden z najcenniejszych wskaźników autentyczności mebla. Widoczne na powierzchni, szczególnie w miejscach często dotykanych – na uchwytach, krawędziach stołów, podłokietnikach foteli – świadczą o tym, że mebel żył, był używany i pełnił swoją funkcję przez długie lata. Drobne rysy, które nie przenikają głęboko w drewno, dodają charakteru.

Zupełnie inaczej wyglądają ślady celowego postarzania. Zazwyczaj są one zbyt równomierne, zbyt oczywiste lub występują w nieprawdopodobnych miejscach. Możemy spotkać się tu ze sztucznie stworzonymi pęknięciami, które wyglądają na narzucone, a nie naturalnie powstałe, lub z woskiem, który imituje zużycie. Taka "patyna" często daje się łatwo usunąć lub jest niekonsekwentna w swoim rozmieszczeniu.

Ważne jest, aby spojrzeć krytycznie na stan mebla. Jeśli widzimy, że farba lub lakier łuszczy się w sposób, który wydaje się celowo wykreowany, lub że mebel jest nadmiernie uszkodzony w sposób niezgodny z typowym zużyciem, powinniśmy być ostrożni. Prawdziwe zużycie jest organiczne i często koncentruje się w konkretnych punktach.

Dlatego też, gdy oglądamy mebel, warto dotknąć jego powierzchni, poczuć fakturę, poszukać miejsc, gdzie drewno wydaje się "zmęczone" naturalnie. Te subtelne oznaki życia mebla mogą być bardziej wiarygodnym wskaźnikiem jego wieku niż najbardziej wyszukane opowieści sprzedawcy. Pamiętajmy, że autentyczne ślady użytkowania dodają meblowi duszy i charakteru.

Ornamentyka i zdobienia a wiek antyku

Ornamentyka to język, którym meble opowiadają o swojej epoce – o gustach, modach, a nawet o możliwościach technologicznych. Bogactwo wzorów, motywów i sposobów ich wykonania to skarbnicza wiedza dla każdego, kto chce zgłębić tajniki datowania mebli. Od subtelnych akcentów po pełne przepychu dekoracje, każdy detal ma swoje znaczenie.

W epoce baroku, od połowy XVII do połowy XVIII wieku, na meblach królowały bogate zdobienia. Masywne, rzeźbione elementy, liście akantu, kwiatony, sceny figuralne, a także bogato zdobione inkrustacje – to wszystko świadczyło o przepychu i dominacji dekoracyjności. Mebel barokowy często emanował teatralnym gestem i bogactwem form, wręcz ociekał złoceniami i misternymi rzeźbieniami.

Styl Ludwika XV, z połowy XVIII wieku, przyniósł ze sobą lekkość i elegancję, choć nadal z wyraźnym zamiłowaniem do ornamentyki. Charakterystyczne dla tego okresu są asymetryczne ornamenty rocaille, inspirowane naturą, oraz finezyjne rzeźbienia z motywami muszli, roślin i kwiatów. Meblarstwo tego okresu charakteryzowało się dużą dbałością o detale, a cena takiego mebla mogła być bardzo wysoka.

Klasycyzm, który nastąpił później, przyniósł ze sobą powrót do prostszych, bardziej geometrycznych form, inspirowanych sztuką antyczną. Na meblach tego okresu możemy spotkać delikatne ornamenty, meandry, girlandy, sceny mitologiczne i medaliony. Choć zdobienia były mniej obfite, ich jakość wykonania była często bardzo wysoka, a każdy detal miał swoje znaczenie symboliczne i estetyczne.

Z kolei meble Biedermeier, popularne w pierwszej połowie XIX wieku, charakteryzują się prostotą formy, elegancją i brakiem ostentacyjnej ornamentyki. Zdobienia są stonowane, często ograniczają się do subtelnych rzeźbień lub delikatnego forniru. Nacisk kładziono na jakość drewna i doskonałe wykonanie, co czyniło meble tego okresu bardzo cenionymi.

Wreszcie, XX wiek to okres Art Déco, który przyniósł ze sobą geometryczne formy, symetrię, często z elementami egzotycznych materiałów i metalowych zdobień. Znajdziemy tu proste linie, synchronizację kształtów i wyraźne, często lakierowane powierzchnie mebli.

Obserwując zdobienia mebla, warto zadać sobie pytanie: czy są one naturalnie zintegrowane z konstrukcją, czy wyglądają na dodane później? Czy motywy zdobnicze pasują do stylu i epoki, której mebel ma być przykładem? Odpowiedzi mogą naprowadzić nas na trop jego autentycznego wieku.

Elementy metalowe i ich znaczenie dla wieku

Okucia, zamki, uchwyty, zawiasy – te pozornie drugorzędne detale wykonane z metalu mogą być niezwykle cennym źródłem informacji na temat wieku mebla. Sposób ich wykonania, styl i materiał, z którego są zrobione, wiele mówią o epoce ich powstania i o technologii stosowanej w tamtych czasach.

W starszych meblach, np. z XVII i XVIII wieku, często spotkamy się z elementami metalowymi wykonanymi techniką kowalstwa artystycznego. Były one nierzadko ręcznie kute, z widocznymi śladami młotka, a także zdobione grawerunkami lub ażurowymi wzorami. Zamki były duże i masywne, a uchwyty często miały formę stylizowanych gałek lub dekoracyjnych płyt.

W kolejnych epokach, zwłaszcza w XIX wieku, zaczęto stosować bardziej precyzyjne techniki, jak odlewanie czy tłoczenie metali. Okucia stały się bardziej zróżnicowane stylistycznie, nawiązując do dominujących trendów w meblarstwie. Możemy spotkać się z mosiądzem, brązem, żelazem, często zdobionymi emalią lub innymi technikami dekoracyjnymi. Uchwyty mogły przybierać formy roślinne, geometryczne, a także mieć bardziej nowoczesne, ergonomiczne kształty.

Warto zwrócić uwagę na stan zachowania metalowych elementów. Naturalne ślady korozji, przebarwienia czy przetarcia na powierzchni metalu, które powstały w wyniku wieloletniego użytkowania, mogą świadczyć o autentyczności. Z kolei elementy wyglądające na nowe, błyszczące, bez cienia zużycia, mogą sugerować wymianę lub współczesną produkcję.

Nawet sposób mocowania metalowych elementów ma znaczenie. Stare okucia mogły być przytwierdzane za pomocą nitów lub małych, ręcznie wykonanych śrubek. Nowsze rozwiązania często wykorzystują standardowe wkręty maszynowe.

Analiza elementów metalowych to jak przeglądanie albumu ze zdjęciami ewolucji technologii i designu. Każde okucie, każdy uchwyt to mały świadectwo przeszłości, które możemy wykorzystać do rozszyfrowania wieku naszego mebla i potwierdzenia jego autentyczności. Pamiętajmy, że metal z czasem też starzeje się swojego rodzaju piękny sposób.

Wykończenie i patyna wskazują wiek mebla

Finałowy szlif, czyli sposób wykończenia mebla, oraz naturalne oznaki starzenia, jakie z czasem się na nim pojawiają, to kolejne kluczowe elementy w procesie określania jego wieku. Powierzchnia mebla jest niczym skóra, która z latami nabiera charakteru, a zastosowane pierwotnie techniki wykończeniowe mogą zdradzić nam wiele o epoce jego powstania.

Dawniej, popularne metody wykańczania mebli obejmowały użycie wosków, olejów naturalnych lub naturalnych lakierów. Te wykończenia charakteryzowały się cieplejszym, bardziej subtelnym połyskiem i z czasem nabierały charakterystycznej patyny. Naturalne woski, wcierane w drewno, często tworzyły głęboką, matową powierzchnię, która z wiekiem stawała się jeszcze bardziej szlachetna. Cena takich naturalnych wykończeń była nieporównywalnie wyższa niż dzisiaj.

Wraz z rozwojem technologii, zaczęto stosować lakiery celulozowe, a później syntetyczne, które dawały twardsze, bardziej błyszczące i odporne na zarysowania powierzchnie. Choć zapewniały one większą trwałość, często brakowało im tego naturalnego ciepła i głębi, które charakteryzowały starsze wykończenia. Widząc mebel o bardzo jednolitym, lśniącym lakierze, powinniśmy być ostrożni, gdyż może to być znak, że został niedawno odnowiony lub jest to młodszy mebel.

Patyna, o której już wspominaliśmy, to wynik naturalnego procesu starzenia drewna i jego wykończenia. Może objawiać się subtelnymi przetarciami politury w miejscach naturalnego kontaktu, lekkim zmatowieniem powierzchni, a nawet drobnymi pęknięciami lakieru wzdłuż słojów drewna. Te naturalne ślady zużycia dodają meblowi autentyczności i historycznego wymiaru.

Celowe postarzanie, często stosowane w przypadku mebli stylizowanych, polega na imitowaniu tych naturalnych procesów. Może to obejmować celowe szlifowanie, przecieranie farby, nakładanie wosku w sposób symulujący zużycie. Kluczem do odróżnienia jest obserwacja spójności i naturalności tych zmian. Stare meble, których cena jest wysoka, powinny zachować wiele z oryginalnego wykończenia i naturalnej patyny.

Oceniając wykończenie mebla, warto zastanowić się: czy połysk jest naturalny, czy sztuczny? Czy widoczne ślady zużycia wyglądają organicznie, czy jak narzucone? Te pytania pomogą nam ocenić autentyczność i wiek mebla, a także jego autentyczną wartość.

Stare oznaczenia i sygnatury jako wskaźnik wieku

Czasami, niczym ukryty skarb, na meblach możemy odnaleźć niezwykle cenne wskazówki dotyczące ich wieku i pochodzenia – są to stare oznaczenia, stemple, sygnatury producentów, daty produkcji czy nawet ręczne notatki. Te drobne znaki, często umieszczane w dyskretnych miejscach, mogą być bezpośrednim dowodem na wiek mebla i pomóc nam rozstrzygnąć wątpliwości.

W XIX i na początku XX wieku, wielu producentów mebli umieszczało na swoich wyrobach charakterystyczne stemple z nazwą firmy, znakiem firmowym lub innymi oznaczeniami identyfikacyjnymi. Może to być też numer seryjny, który pozwalał na śledzenie produkcji i identyfikację konkretnego egzemplarza. Analiza katalogów producentów z epoki lub wyszukiwanie informacji w archiwach może pomóc w rozszyfrowaniu tych oznaczeń.

Czasami możemy natknąć się na ręcznie wpisane daty lub inicjały na spodzie szuflady, z tyłu mebla, lub pod blatem. Mogą to być daty produkcji, daty zakupu, lub nawet daty wykonania jakichś napraw. Choć takie zapisy są mniej formalne, często są niezwykle wiarygodnym źródłem informacji, zwłaszcza jeśli zgadzają się z innymi obserwacjami dotyczącymi stylu i konstrukcji mebla.

Wiele cennych, zabytkowych mebli, które dziś są obiektami kolekcjonerskimi, z czasem zyskuje w swojej wartości, a ich historia zaczyna się doceniać. Dlatego też odnalezienie oryginalnej sygnatury producenta, czy nawet ręcznego podpisu, potrafi znacząco podnieść wartość mebla, czyniąc go nie tylko przedmiotem użytkowym, ale też artefaktem historycznym.

Warto dokładnie przeszukać każdy zakamarek mebla – wnętrza szuflad, tyły półek, spody mebli, a nawet mniej widoczne części, takie jak nogi czy boki. Czasem oznaczenia mogą być ukryte pod warstwami farby lub lakieru, i wymagać delikatnego oczyszczenia. Nawet drobne, pozornie nieistotne znaki, mogą pomóc nam w precyzyjnym określeniu wieku mebla.

Pamiętajmy, że te oznaczenia są jak klucz do sejfu z historią mebla. Ich analiza, w połączeniu z innymi wskazówkami stylistycznymi i konstrukcyjnymi, pozwala nam na pełne zrozumienie przeszłości i docenienie unikalności każdego egzemplarza.

Jak określić wiek mebla?

• Jak można określić wiek mebla?

  Aby określić wiek mebla, należy dokładnie przyjrzeć się jego formie i detalom, a następnie porównać je z wiedzą na temat mebli z różnych epok. Oryginalne, stare meble, mimo bogatej ornamentyki, często nie są tak starannie wykonane jak współczesne imitacje. Wskazówką mogą być nieheblowane deski z tyłu lub spodu mebla, w przeciwieństwie do płyt MDF czy dokładnie oszlifowanego drewna w meblach stylizowanych.

• Kiedy mebel jest uznawany za antyk?

  Zgodnie z powszechnie przyjętą zasadą, zawartą w ustawie o podatku od towarów i usług, antykiem są przedmioty, które mają co najmniej 100 lat i posiadają zarówno wartość zabytkową, jak i użytkową. Wielu kolekcjonerów za antyki uznaje również przedmioty wykonane przed końcem II wojny światowej.

• Jakie cechy mogą świadczyć o wieku mebla?

  Wiek mebla można określić po typowych dla danej epoki kształtach i zdobieniach. Na przykład, meble z epoki barokowej, biedermeierowskiej czy ludwikowskiej posiadają charakterystyczne cechy stylistyczne, które odróżniają je od wyrobów z innych okresów.

• Czym różnią się oryginalne starocie od mebli stylizowanych na dawne?

  Oryginalne starocie, choć często bogato zdobione, zazwyczaj mają mniej precyzyjne wykonanie niż współczesne meble stylizowane. Kluczową wskazówką jest stan tylnej i spodniej części mebla – oryginały często mają tam nieheblowane deski, podczas gdy stylizowane meble wykorzystują płytę MDF lub dokładnie wykończone drewno.